Tên di sản : Địa điểm Nhà ông Hoàng Văn Cài

Tỉnh/Thành phố : Thanh Hóa

Loại di tích : Di tích lịch sử

Sô quyết định : Số 428/QĐ-UBND

Giới thiệu

Theo những bức ảnh của gia đình ông Hoàng Văn Cài để lại và đặc biệt tấm ảnh tư liệu in trong "Lịch sử Đảng bộ tỉnh Thanh Hoá" tập I, năm 1930 - 1954 của Tỉnh uỷ Thanh Hoá, biên soạn năm 1999 - 2000 thì nhà ông Cài là ngôi nhà ở dân làng truyền thống, chân tường bằng đất nện, trát vách bằng bùn rơm vào một cái hung tre. Ở đây, tre được dùng làm vật liệu chính để làm một nhà, đòn tay, rui và mè, đồng thời cũng được dùng trong khung nhà cũng như làm phên đại: gốc hoặc phần gần ngọn được dùng cho từng bộ phận kết cấu của nhà như khung gài cửa, liếp, mành...các gian ở của gia chủ được kéo dài, riêng gian trái hồi là nơi đặt cối giã gạo và các vật dụng, nông cụ sản xuất...Phần mái lợp bằng tranh,...

Dù có bảo quản tốt đến đâu trước đây dù thường kỳ được sửa chữa, nhưng ngôi nhà vẫn bị thời gian, thời tiết, khí hậu huỷ hoại hoàn toàn. Thời gian qua, con cháu trong gia tộc họ Hoàng Văn ở Thiệu Vũ đã đóng góp xây dựng trên nền đất cũ một căn nhà mang ý nghĩa lưu niệm dấu ấn của thời kỳ vận động cách mạng thời kỳ 1936 - 1939, nơi Hội nghị Đại biểu Tỉnh Đảng bộ tháng 6/1939.

Ngôi nhà toạ lạc trên vị trí rộng rãi, bằng phẳng nhìn về hướng Tây, bên ngoài là đê sông Chu với bãi bồi phù sa rộng lớn, xung quanh là xóm làng. Nhà có cấu trúc hình chữ nhất gồm cổng, sân, nhà và khu công trình phụ xung quanh có hệ thống tường bao.

Cổng nhà mở ra phía trước với đường làng được thiết kế mỗi bên hai cột nanh gồm cột chính và cột phụ đối xứng nhau, 2 cột chính đứng cách nhau 2,8m thành lối ra vào. Mỗi cặp cột vuông 0,4m x 0,4m, cách nhau 0,9m được nối liên kết bằng bức tường xây trang trí hình răng cưa, ở giữa có ô thoáng vuông, có khẩu độ khác nhau, cột chính cao 3,31m, cột phụ cao 1,77m. Cổng nhà được đóng mở bằng hai cánh cửa hoa sắt, mỗi cánh cao 2,5m, rộng 1,4m.

Qua cổng là một khoảng sân rộng bao xung quanh nhà chiều rộng nhất 13,5m, sân được lát gạch đỏ, có trừ ra những khoảng vuông, chữ nhật, có xây ô bên cạnh tường bao và bên hông nhà để trồng hoa.

Nhà có chiều dài 6,6m, rộng 5m, hiên rộng 1,4m, gồm 4 cặp kèo, mỗi kèo 3 cột, không có quá giang chỉ rải thép theo hình mái chụp lên tường. Bởi vậy, thiết kế mái là mặt bê tông sau đó được dán ngói, đỉnh nóc đắp hình mặt hổ phù và hai đầu là 2 con kìm trang trí. Tổng số cột là 12 cột của 4 kèo chia ngôi nhà thành 3 gian, gian giữa rộng 1,8m, hai gian còn lại mỗi gian rộng 2,1m, 8 cột được xây dấu trong tường, 4 cột lộ ra ngoài hàng hiên rộng 1,4m, được trang trí kẻ chỉ, đắp vuông đồng thời đỡ các đầu kèo của tàu mái trước. Một lớp lan can được xây nối giữa cột hiên với tường nhà, giữa các cột hiên của 2 gian đầu tạo ra một không gian khép kín và chỉ thông thoáng khi qua các bậc tam cấp xuống sân nhà.

Mỗi gian trước nhà là một chuông cửa gỗ, mỗi chuồng cao (kể cả khung học) 2,3m, rộng 1,53m gồm 4 cánh mỗi cánh rộng 0,334m, cứ 2 cánh thành một cặp liên kết bằng hệ thống bản lề sắt cửa có thể đóng mở dễ dàng.

Bên trong gian nhà chỉ có gian giữa treo bức đại tự đôi câu đối và ban thờ có đặt linh vị ông bà Hoàng Văn Cài, vì số đồ thờ như bát hương, bình hoa, mâm bằng gỗ,... Ngoài ra, trên tường có treo ảnh chân dung ông bà và các thành viên trong gia đình tham gia hoạt động cách mạng như ông Hoàng Văn Đài, bà Hoàng Thị Nênh...cùng với một số Bằng có công với nước, Kỷ niệm chương, chiến sĩ cách mạng bị địch bắt tù đày, Huân, Huy chương của Nhà nước tặng.

Ngoài ra ở phía bắc ngôi nhà còn có hệ thống công trình phụ gồm bếp, bể nước, nhà vệ sinh phục vụ cho nhu cầu gia chủ hoặc khách đến chơi nhà.

Làng Yên Lộ nằm dọc theo tuyến đê sông Chu nên phải đối mặt với sự xâm nhập của bão và dải hội tụ nhiệt đới. Vì vậy, việc xây dựng ngôi nhà ông Hoàng Văn Cài với kiến trúc bền vững để lưu niệm địa điểm lịch sử cách mạng như hiện nay là một yêu cầu cần thiết và phù hợp.